Ukrayna Haber Bülteni 27.02.2024

Rusya’nın askeri personel ve teçhizat kayıpları

Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı verilerine göre 24 Şubat 2022’den 25 Şubat 2024’e kadar Rusya’nın toplam savaş kayıpları yaklaşık olarak:

• personel – yaklaşık 409820 (+810),
• tanklar – 6542 (+8),
• zırhlı savaş araçları ⁄ APV – 12441 (+16),
• topçu sistemleri – 9981 (+29),
• MLRS – 999 (+0),
• hava savunma sistemleri – 684 (+0),
• uçak – 340 (+0),
• helikopterler – 325 (+0),
• İHA operasyonel-taktik seviyesi – 7681 (+22),
• seyir füzeleri – 1907 (+2),
• gemiler / tekneler – 25 (+0),
• denizaltılar – 1 (+0),
• otomotiv ekipmanları ve tankerler – 13011 (+23),
• özel ekipman – 1578 (+2)

Ancak veriler henüz kesinleşmemiştir.

Ukrayna ekonomisine verilen zarar

Rusya’nın son iki yıldır Ukrayna’ya yönelik topyekun saldırıları, ülkenin önemli ekonomik ve sosyal kayıplar yaşamasına neden oldu. Şu anda, bu kayıpların tutarı yaklaşık 499 milyar dolardır. Bu rakamlar, Dünya Bankası ve Ukrayna Bakanlar Kurulu tarafından Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletler ve Ukrayna Ekonomi Bakanlığı ekibi de dahil olmak üzere diğer ortaklarla işbirliği içinde yürütülen üçüncü Ukrayna Hasar ve İhtiyaç Analizi (RDNA-3) raporunda verildi.

Ukrayna ekonomisinin toparlanabilmesi için 486 milyar dolara ihtiyaç duyduğu açıklandı. Ukraynalı yetkililer, yalnızca 2024 yılında hem ulusal hem de yerel düzeyde, konut restorasyonu, altyapı ve hizmetlerle, enerjinin yanı sıra özel sektörü destekleme ve harekete geçirmek için ülkenin yaklaşık 15 milyar dolara ihtiyaç duyacağını tahmin ettiklerini kaydetti. RDNA-3 analizine göre, 15 milyar doların yaklaşık 5,5 milyar dolarının Ukrayna’nın uluslararası ortaklarından ve kendi kaynaklarından sağlanmış olmasına rağmen, hala 9,5 milyar dolar açık olduğu belirtildi. Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinden, 31 Aralık 2023’e kadar yaklaşık iki yıllık dönemde meydana gelen zararları kapsayan RDNA-3 analizinde, Ukrayna’daki doğrudan hasarın konut, ulaşım, ticaret, sanayi, enerji ve tarımla birlikte neredeyse 152 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Analize göre, en büyük hasarı gören bölgelerin Donetsk, Harkiv, Luhansk, Zaporijya, Herson ve Kyiv olduğu kaydedildi.

Bu yıl, sanayi ve ticaretin yeniden inşası için sadece özel sektörün 5,8 milyar dolarlık bir ihtiyacı olduğu belirtiliyor.

Üçüncü analizin sonuçları, özellikle gerekli reformlar ve Ukraine Facility açısından Ukrayna Planı’nın uygulanmasına temel teşkil edecek. Bu plan, özel sektörün ve devlete ait şirketlerin yatırım projeleri için finansman sağlamasına olanak tanıyacak bir yatırım mekanizmasının hayata geçirilmesini öngörüyor.

En büyük onarım ve yeniden inşa ihtiyacı sırasıyla konut sektörü (toplamın %17’si), ulaştırma (%15), ticaret ve sanayi (%14), tarım (%12), enerji (%10), sosyal koruma ve geçim kaynakları (%9) ve patlayıcı tehlike yönetimi (%7) sektörlerindedir. Tüm sektörlerde, enkaz temizleme (gerektiğinde yıkım) ve yönetim maliyeti yaklaşık 11 milyar dolara ulaştı. Ukrayna Başbakan Birinci Yardımcısı ve Ukrayna Bakanlar Kurulu’nda Ukrayna Ekonomi Bakanı olarak görev yapan Yulia Sviridenko tarafından yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Özel sektörün yeniden yapılandırılması, temel önceliğimiz. Sanayi ve ticaretin toplam yatırım ihtiyacı 4,2 milyar dolar, işletme sermayesi ihtiyacı ise 1,6 milyar dolardır. Bu miktarı uluslararası ortaklarımızla birlikte finanse edebilmemiz gerekiyor.” 

Bu yıl, devlet, sponsorlar ve uluslararası finans kuruluşları tarafından sağlanacak başlıca finansman alanları arasında işletmelerin toparlanması ve modernizasyonu için hibeler, %5-7-9 programı kapsamında faiz oranlarının kısmen telafisi, Ukraynalı ihracatçılara destek, savaş riski sigorta programları ve en önemlisi Ukraynalı işletmelerin sermaye yatırımları ve ekipman yenilemelerinin finansmanı bulunuyor.

Bankacılık sistemi, kurumsal finansman ve proje finansmanı yoluyla şirketlerin kullanabileceği araçların sağlanması özellikle önemlidir. Bu, işleme endüstrisi gibi üretim hatlarını yükseltmesi gereken sermaye yoğun endüstriler için son derece kritiktir.

Ukrayna’da ölen sivillerin sayısı

Birleşmiş Milletler’e göre, Rusya’nın geniş çaplı saldırısı sonucunda 30.000’den fazla Ukraynalı sivil mağdur oldu: 10.378 kişi öldürüldü ve 19.632 kişi yaralandı. Bu veriler yalnızca BM tarafından doğrulanan sivil kayıpların sayısını yansıtıyor. Gerçek sayı daha fazladır, ancak kesin rakam savaş sona erene kadar belirlenemeyecek.

Ukrayna’daki geniş çaplı savaşın ilk yılında en az 8.300 sivil öldürüldü ve 12.600’den fazla sivil yaralandı. En büyük kayıplar işgalin ilk aylarında yaşandı: Şubat – 375 ölü ve 469 yaralı, Mart – 4.220 ölü ve 3.013 yaralı, Nisan – 840 ölü ve 1.905 yaralı, Mayıs – 559 ölü ve 1.145 yaralı.

Temmuz-Ekim 2022 döneminde, her ay Ukrayna’da 300-400 kişinin Rus saldırganlığının mağduru olduğu doğrulandı. Kasım ayında 189 kişi öldü (542 yaralı), Aralık ayında ise 208 kişi öldü (615 yaralı).

BM’ye göre, geçen yıl ölen sivillerin sayısı dört kat artarak 1.900’e ulaştı. En az 6.500 kişi de yaralandı. 2023 yılında en fazla Ukraynalı Ocak ayında öldü – 204 kişi. BM’nin raporuna göre, Şubat ayında 144 kişi öldü (457 yaralı), Mart ayında 183 ölü (590 yaralı), Nisan ayında 183 ölü (493 yaralı), Mayıs ayında 177 (688 yaralı), Haziran ayında 186 (679 yaralı), Temmuz ayında – 165 (690 yaralı), Ağustos ayında – 155 (559 yaralı), Eylül ayında – 143 (536 yaralı), Ekim ayında – 181 (429 yaralı), Kasım ayında – 111 (357 yaralı), Aralık ayında – 112 ölü (499 yaralı) oldu. Ocak 2024’te ise 158 Ukraynalı sivil Ruslar tarafından öldürüldü ve 483 sivil yaralandı.

Toplamda, yaklaşık iki yıl boyunca devam eden savaş sırasında 10.378 kişi öldü ve 19.632 kişi yaralandı. Çoğu, geniş etki alanına sahip patlayıcı silahların yanı sıra mayın ve patlayıcı cihazların kurbanı oldu.

2022’de ölenlerin sayısı, Rus saldırısının on yılı içinde en yüksek rakamdır. BM’ye göre, 2014’te 2.844, 2015’te 955, 2016’da 112, 2017’de 117, 2018’de 58, 2019’da 27, 2020’de 26 ve 2021’de 25 kişi öldü.

Tahrip edilen sivil altyapı tesislerinin sayısı (okullar, anaokulları, hastaneler)

Ocak 2024 itibariyle, savaş sırasında Ukrayna’nın altyapısına verilen zararın tutarı yaklaşık 155 milyar dolara ulaştı. Özellikle işgalci ülkenin 6 Haziran 2023 tarihinde Kahovka Hidroelektrik Santralini patlatmasının Ukrayna’ya verdiği zarar da hesaba katıldı. Bu veriler, Kyiv School of Economics (KSE) tarafından temin edilmişti.

Elde edilen verilere göre, konut hasar miktarı bakımından ilk sıradaki yerini koruyor.  Çatışmalar ve düzenli bombardıman sonucunda hasar gören ve yıkılan konut sayısı her geçen gün artıyor: Ocak 2024 itibariyle 250.000’den fazla bina hasar görmüş durumda. Bunların 222.000’i özel ev, 27.000’den fazlası apartman ve 526’sı yurttur. Bu tesislerin yıkılmasından kaynaklanan doğrudan kayıpların 58,9 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.

Raporda, bu miktarın 2023 yılı sonundaki rapora kıyasla 4,8 milyar dolar arttığı belirtiliyor.  Uzmanlar, “En çok konutun yıkıldığı bölgeler arasında Donetsk, Kyiv, Luhansk, Harkiv, Çernihiv ve Herson bölgeleri yer alıyor” şeklinde ifade etti.

2024’ün başı itibariyle altyapıdaki hasar 36,8 milyar dolara ulaşırken, sanayi ve işletmelerdeki kayıp 13,1 milyar doları buldu.  Son verilere göre, 78 küçük, orta ve büyük ölçekli özel işletmenin yanı sıra 348 kamu iktisadi teşebbüsü yıkıldı veya hasar gördü.

Enstitüsü, çatışmaların neden olduğu doğrudan kayıp miktarının enerji sektöründe 9 milyar dolar ve tarım sektöründe ise 8,7 milyar dolar olduğunu kaydetti. Ayrıca, bu yılın başından itibaren konut ve kamu hizmetleri sektöründeki kayıpların 4,5 milyar dolar, sağlık sektöründeki kayıpların ise 1,4 milyar dolar daha artarak 3,1 milyar dolara ulaştığını bildirdi.

Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgalinin başlamasından bu yana 1.000’den fazla bina hasar gördü, yıkıldı veya ele geçirildi:

• en az 160 bin tarım makinesi,
• 16 bin toplu taşıma aracı,
• 3,8 bin eğitim kurumu,
• 1,8 bin kültür kurumu,
• 580 eyalet ve yerel yönetim idari binası,
• 426 hastane,
• 348 dini kurum,
• 50 idari hizmet merkezi,
• 48 sosyal merkez,
• 31 yatılı okul,
• 31 alışveriş merkezi ve diğer tesisler.

Ukrayna Kültür Bakanlığı, geçtiğimiz yıl Ukrayna’daki 1.711 kültürel altyapı tesisinin savaştan zarar gördüğünü açıkladı. En fazla hasar Donetsk, Harkiv, Herson, Kyiv, Mıkolaiv, Luhansk ve Zaporijya bölgelerinde meydana geldi. Ukrayna Başbakanı Denıs Şmıgal, Rusya’nın işlediği suçların çevreye 2,2 trilyon UAH zarar verdiğini söyledi. İşgalin başlangıcından bu yana Rusya’nın çevreye karşı işlediği yaklaşık 3.600 suç vakası kaydedildi.

Öldürülen ve sınır dışı edilen Ukraynalı çocukların sayısı

Ukraynalı 19.500’den fazla çocuğun sınır dışı edildiği resmi olarak teyit edildi. Bu açıklama, Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Komiseri Dmıtro Lubinets tarafından “Özgürlük veya Korku” konulu uluslararası insan hakları konferansı sırasında yapıldı. Lubinets, “Şu anda resmi olarak teyit edilmiş 1.940’tan fazla Ukraynalı çocuk sınır dışı edildi. Eğer her gün bir çocuğu geri getirecek olursak, bu iş 55 yılımızı alacak. Üstelik bu, Rusya Federasyonu’nun her geçen gün daha fazla Ukraynalı çocuk grubunu ülkemiz topraklarından sınır dışı etmeye devam ettiği gerçeğinin arka planında yatıyor” dedi. Lubinets, Ukrayna hükümetinin bu konuda birçok girişimde bulunduğunu belirtti.

“Ne yazık ki, sınır dışı edilen tüm Ukraynalı çocukları geri getirmek için elimizde fazla imkan yok. Ancak Ukraynalı çocuklarımızı nasıl geri getirebileceğimize dair giderek daha somut çözümler arayışındayız.” dedi.

Çocuk Hakları ve Çocuk Rehabilitasyonundan sorumlu Başkanlık Komiseri Darya Gerasımçuk, 24 Ocak 2024 itibariyle Ukrayna’nın Rusya’ya sınır dışı edilen 388 çocuğu geri aldığını belirtti. Bu durumu değerlendirdiğimizde, işgalcilerin ellerinde çocukların yasadışı transferi için Rusya’nın Kırım’ı işgal ettiği 2014 yılına kıyasla çok daha fazla senaryo olduğu ortaya çıkıyor.

Kırım ve Kırım Tatarları ile ilgili veriler (siyasi tutuklular, yerinden edilmiş kişiler, vb.)

12 Şubat 2024 tarihi itibariyle Rusya, 125’i Kırım Tatarı olmak üzere 208 Kırımlı siyasi tutukluyu yasadışı olarak alıkoyuyor.  Toplamda, 33’ü tutuklu (22’si Kırım Tatarı), 149’u hapiste (99’u Kırım Tatarı) ve 26’sı statüsü olmayan kişilerdir.  Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Özerk Cumhuriyeti’ndeki Daimi Temsilcisi, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Özerk Cumhuriyeti’ndeki Misyonu’na bu konuda bir mektup yazdı.

25 Şubat itibariyle, Rusya Federasyonu Ceza Kanunu’nun 20.3.3 maddesi uyarınca hazırlanan materyallerin Kırım’ın geçici olarak işgal edilen bölgelerindeki “mahkemelere” 665 vakada geldiği kaydedildi. Bu vakalardan 581’inde para cezası şeklinde idari ceza verilmesi veya başka bir madde kapsamında başka bir davanın birleştirilmesi ve toplu karar verilmesi kararı alındı. 11 davada ise materyaller hala değerlendiriliyor. Rus ordusundan en az 694 asker gömüldü. Bunlardan 525’i muhtemelen Ukrayna vatandaşıydı. Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Özerk Cumhuriyeti’ndeki Temsilciliği, bu durumu bildirdi. Gömülenlerin sayısı daha yüksek olabilir, çünkü birçoğunun gömülme işlemi haber alınmadan gerçekleşti. İşgal edilen Kırım’da çoğu Ukrayna vatandaşı olduğu tahmin edilen en az 41 Rus askerinin yakalandığı da doğrulandı. Simferopol’ün merkezinde mobil bir askere alma merkezi faaliyet gösteriyor. Rusya askerleri, Kırımlıları Ukrayna’ya karşı savaşa katılmaları için kışkırtıyor ve sözleşmeli hizmet şartlarını açıklıyor. ATEŞ direniş hareketi ise “Simferopol askeri hastanesinin tamamen dolu olduğunu” bildirdi.

Geçenlerde, işgal edilen Canköy’de, sözde ‘E merkezi’ temsilcilerinin, Kırım Dayanışma Derneği’nin insan hakları aktivisti ve Ukrayna medya kuruluşu Graty’nin gazetecisi Lutfiya Zudiyeva’nın evini yasadışı olarak aradığı öğrenildi. İşgal altındaki Kırım’da siyasi tutukluların duruşmalarını ve insan hakları ihlallerini takip etmekte olan Zudiyeva’ya, işgal güçleri tarafından video kayıt cihazına, tüm telefonlarına, dizüstü bilgisayarına ve flash belleklerine el konuldu. Daha sonra Lütfiye, Simferopol’deki ‘E merkezi’ye götürüldü.

Avukatı da olay yerine geldi ve ardından gözaltı gerekçesinin belirsiz olduğu yorumunu yaptı. İlk bilgilere göre, işgalciler Zudiyeva’yı “basın özgürlüğünü kötüye kullanmakla” suçluyordu. Daha sonra Lutfiya, idari raporlar hazırlandıktan sonra serbest bırakıldı, ancak sürekli olarak yeni gözaltı riskiyle ve duruşmalarla karşı karşıya kaldı. Lutfiya Zudiyeva, mesleki faaliyetleri nedeniyle defalarca zulme uğradı. Temmuz 2023’te işgal güçleri tarafından gözaltına alındı ve “medyada daha fazla yer almak amacıyla vatandaşların kamuya açık bir yerde toplu olarak eşzamanlı kalmasına katılmak” suçlamasıyla 12.000 ruble para cezasına çarptırıldı. İşgalciler, Zudiyeva’nın Meclis Başkan Yardımcısı Nariman Celal ve Ahtemov kardeşlerin yargılandığı davanın duruşmasını izlemek üzere Simferopol’e gelmesini bu şekilde değerlendirdiler.

Ukrayna savaşı Rusya’ya ne kadara mal oldu?

Reuters’in bir üst düzey ABD savunma yetkilisine dayandırdığı habere göre, Ukrayna’da iki yıldır devam eden geniş çaplı savaş, Rusya’ya Ukrayna’daki operasyonlar için askerlerini donatmak, konuşlandırmak ve bakımını yapmak için muhtemelen 211 milyar dolara mal oldu.

Resmi görevli, Moskova’nın silah satışlarının iptali veya ertelenmesi nedeniyle 10 milyar dolardan fazla kaybettiğini belirtti. Ayrıca, savaşın Rusya’ya 2026 yılına kadar 1,3 trilyon dolarlık bir ekonomik büyümeye mal olduğunu ve yaklaşık 315.000 Rus askeri personelinin öldüğünü veya yaralandığını da sözlerine ekledi. Ukrayna’nın Karadeniz’de en az 20 orta ve büyük Rus donanma gemisini ve bir Rus bandıralı tankeri imha ettiğini ya da hasar verdiğini de hatırlattı.

2022 yazının sonuna kadar, savaş için yapılan doğrudan harcamaların yaklaşık 40 milyar dolara ve 2021’deki ulusal savunma harcamalarının %84’üne ulaştığı belirtildi. Bu miktarın 29 milyar doları operasyonlar ve orduya mali destek için, 11 milyar doları ise malzeme alımı için harcandı. Canlı Geri Dön Fonu web sitesine göre, ekonomideki milli gelir kaybı yaklaşık 30 milyar dolar olup, 2022’deki yıllık kayıp 103-160 milyar dolar veya 2021 GSYH’sinin yüzde 6 ila 9’u kadar olması bekleniyor.

Haziran 2022 sonu itibariyle, Rusya’nın Moskova Borsası’ndaki şirketlerin piyasa değeriyle ölçülen mali sermaye kaybının 289 milyar dolar olduğu belirtildi. Karşılaştırma yapmak gerekirse: 2021 yılında ülkenin ulusal savunma harcamaları 47 milyar dolar, federal bütçe geliri 333 milyar dolar, giderleri 326 milyar dolar ve GSYH’si nominal olarak 1.776 trilyon dolardı. Rusya için maliyet açısından, bu tahminler hem akışları (ticari işlemler ve milli gelir) hem de stokları (maddi ve sermaye kayıpları) içeriyor.