Ukrayna Haber Bülteni 16.06.2023

1. Karşı taarruzun ilk günlerinde Ukrayna kuvvetlerinin verdiği büyük kayıplara ilişkin bilgiler

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, resmi olarak Rusya’ya yönelik karşı taarruz başlattığını duyurmamış olsa da, cepheden gelen haberler durumu açıkça ortaya koyuyor. Üçüncü Ayrı Taarruz Tugayı’nın açıklamasına göre, Ukrayna askerleri Bahmut yönünde 1 kilometreden fazla ilerledi.

Rus tarafı, bir hafta boyunca Ukrayna güçlerinin ilerlemesi sırasındaki kayıpları konusunda aktif bir bilgilendirme kampanyası yürüttü. Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Hanna Malyar, “Rus tarafının amacı halk arasında korku ve panik yaratmaktır. Ancak sahte iddialarına rağmen, Ukrayna ordusu taarruz sırasında Ruslara kıyasla çok daha az kayıp vermektedir” şeklinde açıklama yaptı. Her iki taraf da savaş sırasında kayıplar hakkında kesin veriler yayınlamaz, çünkü bu veriler düşman tarafından savaş alanında gelecekteki eylemleri tahmin etmek için kullanılabilir.

Genel olarak, savaşın başından beri Ukrayna tarafının çok daha az kayıp verdiğini biliniyor. Şu anda ilerleyen iki operatif-stratejik birlik grubu üzerindeki ölüm oranlarına bakıldığında, geçen hafta (05.06. – 11.06.2023) rakamlar şu şekildedir:

• Bahmut yönü: Düşmanın zayiatı Ukrayna tarafından 8.73 kat fazla
• Zaporijya ve Berdyansk yönleri: Düşmanın zayiatı 5.3 kat fazla

Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Hanna Malyar, Ukrayna ordusunun Zaporijya bölgesinde bulunan işgalcileri “aktif savunmaya geçmeye” mecbur bıraktığını belirtti. Aynı zamanda, işgalcilerin Zaporijya yakınlarındaki ilk savunma hattından kaçışını gösteren bir video internette yayınlandı. Ruslar, sadece personel değil, aynı zamanda teçhizat kayıpları da yaşıyorlar.

2. Kahovka Hidroelektrik Santrali’nin patlamasından sonra yaşanan sel felaketinin sonuçları – işgal altındaki topraklardaki durum

6 Haziran gecesi, Rus işgal güçleri Kahovka Barajı’nı havaya uçurarak civardaki yerleşim yeri için sular altında kalma tehlikesi oluşturdu. Belediye Başkanı Yevgen Rışçuk, Rusya’nın terör saldırısı ve tahliye çalışmalarının yetersiz kalması sonucu insanların hayatını kaybettiğini bildirdi.

Herson bölgesindeki Oleşkı ve Gola Prıstan kasabaları ise geçici olarak işgal altında olup %90 oranında sular altında kalmıştır. Su seviyesi bazı yerlerde 3 metreye kadar yükseldi. Şu anda 9 yerel sakinin hayatını kaybettiği biliniyor. Ruslar, yerel halkı tahliyesine ancak akşam saatlerinde başladı. Kasabada neredeyse tüm evler sular altında kaldı. Özellikle Gola Prıstan’da durum çok zorlu bir hal aldı. Oleşkı yakınlarındaki Pidstepne ve Pişçanivka köylerinin yaklaşık olarak %50’si sular altındadır. Oleşkı Belediye Başkanı Yevgen Rışçuk, Rus ordusunun Oleşkı’da insanların selden kaçmak için çatılara tırmandığı bir okulu bombaladığını söyledi. Şu anda onların akıbeti hakkında bir şey bilinmiyor. Rışçuk, ölü sayısının artacağına inandığını belirtti. Bir evin penceresinde yüzen cesedin görülmesi, yerel halkı derin bir üzüntüye boğdu. Belediye Başkanı, ayrıca kasaba mezarlığının su altında olduğu ve morgda elektrik olmadığı için ölülerin nereye gömüleceğini bilmediğini de sözlerine ekledi.

Bunun yanı sıra, şehirde hiçbir teknenin bulunmaması da bir başka sorunu ortaya çıkardı. İnsanlar kendi kendilerini organize edip diğer insanları çatılardan kurtarmaya başladılar. Ancak, Rusların su basan yerleşim yerlerinden insanların çıkmasına izin vermediğine dair bilgiler var. İnsanlarla alay ediyorlar. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, insanların sorunlarını çözmek için herhangi bir çaba sarf etmedi. Yerliler kendi imkanlarıyla kurtarılmaya çalışıyor. Şehir merkezindeki hastanede toplanıyor – orada 300’den fazla insan var. Sadece kuru bir yer, başlarının üstünde bir çatı ve hayatta kalmak için sığınacak yer arıyor. Elektrikle ilgili sorunların yanı sıra içme suyuyla ilgili sorunlar da var. Çoğu insan evlerindeki kuyulardan su alıyordu. Şu anda bu çok tehlikeli, çünkü herhangi bir enfeksiyon oraya ulaşabilir ve insanlara bulaşabilir.

Rus güçlerinin, Kahovka Hidroelektrik Santrali felaketinin ardından meydana gelen su baskınlarından zarar gören ve Rusya’nın kontrolü altında bulunan Gola Prıstan kasabasını karantinaya alma kararı aldığı biliniyor. Gönüllüler, Rusya’nın özel servislerinin Herson bölgesine geldiğini ve olası bir “filtreleme” operasyonu için sivil halkı hedef aldığını iddia ediyorlar (bu bilgi doğrulanmamıştır). Gönüllüler, kasabanın kapatılması nedeniyle yerel halka insani yardım sağlayamayacaklarını belirtti.

Kahovka Barajı’nın patlaması sonucunda Rus ordusu Dnipro nehrinin sol kıyısında bulunan Oleşkı ve Gola Prıstan’dan geri çekildi. Ancak, Herson’u bombalamaya devam ediyorlar. Şehrin Korabelnıy ve Dniprovskıy mahalleleri yoğun topçu saldırıları altında bulunmaktadır.

Ukrayna güçleri tarafından Herson bölgesi sakinlerinin tahliye edilmesi sırasında Rus ordusu insanlara ateş açtı. Bu saldırıda 9 kişi yaralandı. Yaralananlar arasında Ukrayna Devlet Acil Hizmetler Birimi’nden iki çalışan, bir polis, bir doktor ve bir Alman gönüllü vardı. Ayrıca Rusya, Berıslav kentine ve Berıslav bölgesine güdümlü hava bombalarıyla saldırdı. Bu saldırıda bir kadın enkaz altında kalarak hayatını kaybetti ve iki kişi yaralandı.

3. Zaporijya Nükleer Santralin’deki durum

Mart 2022’de Rus ordusu, Zaporijya Nukleer Santrali’ni ele geçirdi. Santral, Rusya tarafından periyodik olarak bombardımanlara maruz kalıyor. Ayrıca Ruslar, Zaporijya Nükleer Santrali’ni kasıtlı olarak askeri bir üsse dönüştürerek çevresini mayınlıyorlar.

6 Haziran 2023 gecesi, Rusya’nın 205. Motorize Piyade Tugayı, Herson bölgesinde bulunan Kahovka HES’i havaya uçurdu. Bu durum, Zaporijya Nükleer Enerji Santrali için ek bir tehdit oluşturdu. Kahovka rezervuarından gelen su, Santral’deki sistemleri soğutmak için kullanılıyordu. Energoatom Başkanı Petro Kotin, Rusların yıkıcı eylemleri nedeniyle Zaporijya Nukleer Santrali’nin soğutma havuzu için düzenli bir güç kaynağının kalmadığını belirtti. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (İAEA), Rusya’nın Kahovka Barajı’nı havaya uçurmasının ardından Zaporijya Nukleer Santrali’nin ihtiyaçlarını karşılayacak su eksikliğiyle ilgili durumun yakında kritik hale geleceğini açıkladı.

9 Haziran 2023 tarihinde Ukrayna Devlet Nükleer Düzenleme Müfettişliği, Zaporijya Nükleer Santrali’nin 5. enerji bloğunu “soğuk durma” moduna almak için bir karar aldı. Ancak Ruslar, Ukrayna personelinin bu kararı uygulamasını engellediği için bu henüz gerçekleştirilmedi.

12 Haziran’da IAEA Genel Müdürü Rafael Grossi, Kahovka Hidroelektrik Santralin’deki patlamanın sonuçlarının ortadan kaldırılmaya yardımcı olacak bir programı sunmak üzere Ukrayna’ya gideceğini açıkladı. IAEA Genel Müdürü ayrıca Zaporijya Nükleer Santralin’deki durumu değerlendirmeyi ve yardım ve destek misyonunu geliştirilmiş bir kapasitede sürdürmeyi planladığını da sözlerine ekledi. Ancak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) Genel Müdürü Rafael Grossi’nin Rus işgali altındaki Ukrayna’nın Zaporijya Nükleer Santrali’ne yapacağı ziyareti güvenlik gerekçesiyle ertelediği bildirildi. Reuters haber ajansı, bu haberi 14 Haziran Çarşamba günü diplomatik çevrelerden bir kaynağa dayandırarak verdi. Ancak 15.06 itibariyle Grossi’nin Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaretinin çoktan başladığı öğrenildi.

Kahovka HES havaya uçurulmasından sonra, Rusya’daki Telegram kanalları bir başka dezinformasyon kampanyası başlattı. Yaydıkları videolarda, Zaporijya Nükleer Santrali’nin havaya uçurulacağı ima ediliyor. Ancak bu haberler Dezenformasyonla Mücadele Merkezi tarafından yayınlanan bir raporla çürütüldü. Merkez, Rusların bu manipülatif yöntemi kullanarak felaketin sorumlusunun Ukrayna olduğunu ima ettiklerini ve gerçekte olmamış bir eylemin sorumluluğunu üzerlerinden atmaya çalıştıklarını vurguladı. Söz konusu videonun sonunda Zaporijya Nükleer Santrali’nin 3 Temmuz 2023 tarihili bir fotoğrafı yer alıyor, ancak bu sadece olası bir saldırıyı işaret ediyor. Bu şekilde Ruslar Ukraynalıları ve tüm dünyayı korkuturken, aynı zamanda bunu gerçekten yapmaları halinde kendilerini haklı çıkarmaya çalışıyorlar.

Zaporijya Nükleer Santrali’nin güvenliğini sağlamanın tek yolu, santrali meşru ve yetkili işletmeci olan NNEGC Energoatom’un tam kontrolüne iade etmek, işgalden altından çıkarmak ve askerlerden arındırmaktır.

4. Sivillere karşı yoğun terör saldırıları

Geniş çaplı işgalin başlamasından bu yana, Odesa ve Krıvıy Rig gibi şehirler, Ukrayna ordusunun koruması sayesinde çatışma alanına dönüşmedi ve bölge sakinleri işgal altında değil. Ancak, şehir ve çevresindeki yerleşim bölgeleri düzenli olarak, çoğunlukla sivil altyapı ve konutlara yönelik füze saldırılarına ve insansız hava aracı saldırılarına maruz kalmaktadır. Bu durum, Rus ordusunun Ukrayna ordusu ile çatışmalarda hem personel hem de teçhizat açısından büyük kayıplar yaşamasından kaynaklanmaktadır. Ruslar, savaş sahasında başarısızlıkla karşılaştıkları için, 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmesi “Savaş Sırasında Sivil Halkın Korunması” tarafından yasaklanan terör eylemlerini sivil halka karşı uygulamaktadır.

İşgalci devlet Rusya, 13 Haziran gecesi Krıvıy Rig’de beş katlı apartmanı ve özel bir işletmeyi hedef alan füze saldırısı düzenledi. Bu saldırı sonucunda 11 kişi hayatını kaybetti. Yaralanan 28 kişiden 19’u hastaneye kaldırıldı. Bir hastane yetkilisi, başvuran yaralılarda mayın patlaması nedeniyle yaralanma ve yanıklar olduğunu bilirtti. İki hastanın durumu son derece ciddidir. Bu bilgiler Dnipro Bölgesel Askeri İdaresi Başkanı Sergiy Lısak tarafından açıklandı. Rusya Savunma Bakanlığı ise saldırının, Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinin operasyonel rezervlerinin bulunduğu ve yoğunlaştığı yerlerin yanı sıra yabancı yapımı bir mühimmat ve silah deposunu hedef aldığını açıkladı. Ukrayna’nın uluslararası ortakları, Rusya’yı kınamak konusunda net bir tutum sergiledi. Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Krıvıy Rig’e yönelik füze saldırısının dünyaya savunmaya yönelik desteğin sürdürülmesi gerektiğini bir kez daha hatırlattığını ifade eden bir tweet paylaştı.

Ertesi gün, 14 Haziran gecesi, işgalci Rus ordusu Odesa’da sivil altyapıyı hedef alan 4 adet “Kalibr” füzesi fırlattı. İki füze Ukrayna hava savunma güçleri tarafından düşürüldü. İş merkezi, eğitim kurumu, konut kompleksi, restoranlar ve mağazalar da dahil olmak üzere birçok yer zarar gördü. Ayrıca, füzelerden biri Moskova Patrikhanesi’ne ait bir kiliseyi tahrip etti. Bir perakende zincirinin deposu da saldırıdan etkilendi. Saldırı sonucunda yaklaşık 1.000 metrekarelik bir alan yıkıma uğradı ve 400 metrekarelik bir alanda ise yangın çıktı. Saldırıda en az 3 kişi hayatını kaybetti, 13 kişi yaralandı. Şu anda enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor ve altlarında insanların olabileceği bildirildi. Odesa’da 15 Haziran, Perşembe günü saldırıda hayatını kaybedenler için yas günü ilan edildi. Bu karar, Odesa Belediye Başkanı Gennadiy Truhanov tarafından imzalandı ve belediye resmi web sitesinde duyuruldu.

5. Putin’in basın toplantısı: önemli ifadeler

13 Haziran 2023 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, askeri muhabirler ve blog yazarlarıyla bir araya geldi. Basın toplantısında, Putin “Rusların cephe hattında kayıplarının Ukrayna tarafına kıyasla 1’e 10 oranında olduğunu” belirtti. Ayrıca, Putin Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski’nin Yahudi olduğunu söyledi ve onu “Nazizmi” desteklemekle suçladı. Bunu yanı sıra, Putin kendisinin de “onayladığı” sel felaketi nedeniyle Herson bölgesi ve güney Ukrayna’ya alaycı bir şekilde sempati duyduğunu ifade etti.

Açıklamaların önemli bir kısmı, Rusya Devlet Başkanı’nın Rus gönüllülerin Rusya Federasyonu’nun Belgorod bölgesine yaptığı saldırılara açıkça tepki göstermesiydi: “Saldırı sorunu var, ancak hızlı bir şekilde çözülecektir”. Putin, Belgorod bölgesine yönelik saldırıların Rus ordusunun “güçlerini ve araçlarını başka alanlara yönlendirme amacı” ile bağlantılı olduğunu belirtti. Özellikle “sınırı güçlendirmemiz gerekiyor” dedi. Moskova ve diğer büyük Rusya şehirlerinin insansız hava aracı saldırılarından korunacağı ve Belgorod bölgesinde şu anda düşman bulunmadığı konusunda güvence verdi. Ancak, Rusya topraklarına yönelik “sardırılar” devam ederse, Ukrayna’da bir tampon bölge oluşturarak Rusya’nın topraklarını ele geçirmenin imkansız olacağı bir mesafede değerlendirme yapacaklarını ifade etti. Putin, ayrıca, basın toplantısında, şimdilik sıkıyönetim veya yeni bir seferberlik ilan etme planlarınoolpın olmadığını da belirtti.

Başkanlık Ofisi Başkan Danışmanı Mıhaylo Podolyak, Putin’in tampon bölge ile ilgili açıklamasının, Kahovka Hidroelektrik Santrali de dahil olmak üzere Ruslar tarafından işgal edilen her şeyin yok edileceği anlamına geldiğini ifade etti. Ruslar, Ukrayna güçlerinin saldırı ya da işgali kaldırma eylemleri sonucunda Ukrayna topraklarından çekildiklerinde, Kırım da dahil olmak üzere işgal ettikleri topraklarda bulunan her şeyi mümkün olduğunca yok edecekler.

Podolyak, Ukrayna’nın hava savunmasını güçlendirmesi ve Rusya’yı sorumlu tutma yollarını araması gerektiğini vurguladı. Ayrıca, bugün itibariyle 20’den fazla ülkenin Putin’i yargılayacak bir mahkeme kurulması gerektiğini desteklediğini belirtti.