Ukrayna Haber Bülteni 06.09.2023

1. Cephe Hattındaki Durum

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Lıman, Avdiivka ve Bahmut yönlerindeki Rus birliklerinin saldırılarını püskürttü. Bahmut’un güneyinde Ukraynalı askerler, mevzi kazanarak pozisyonlarını sağlamlaştırıyor. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, 6 Eylül Çarşamba günü saat 18:00 itibariyle bu durumu Facebook üzerinden operasyonel bilgilerle duyurdu. Genelkurmay Başkanlığı, yaptığı paylaşımda, doğu ve güney bölgelerindeki durumun hala çok zor olduğunu ve toplamda 26 muharebe çatışmasının yaşandığını belirtti.

Melitopol yönünde Savunma Kuvvetleri’nin taarruz operasyonunu sürdürdüğü, Rusları vurduğu ve ele geçirdiği bölgeleri adım adım özgürleştirdiği bildirilmektedir.

Ukrayna Hava Savunma birimleri, Rus işgalcilerin bulunduğu bölgelere; askeri teçhizatın ve uçaksavar füze sistemlerinin mevzilerine toplam 12 saldırı düzenledi.

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı füze ve topçu birlikleri ise Rus ordusuna ait bir mühimmat deposunu, üç topçu bataryasını, iki komuta merkezini, bir uçaksavar füze sistemini ve Rus personel, silah ve askeri teçhizatının bulunduğu iki bölgeyi vurdu.

Son 24 saatte Rus güçleri, 10 füze ve 54 hava saldırısının yanı sıra savunma kuvvetlerinin mevzilerine ve yerleşim bölgelerine çoklu fırlatma roket sistemiyle 31 saldırı gerçekleştirdi.

Volın ve Polissya bölgelerindeki harekat durumunda önemli bir değişiklik olmadı.

Siverşçına ve Slobojanşçına istikametlerinde Rus güçleri, Harkiv bölgesindeki Hraniv yakınlarına hava saldırısı düzenledi ve Çernihiv bölgesindeki Hremyach, Sumy bölgesindeki Velıka Pısarivka, Pokrovka, Ponomarenkı ve Çernatske, Harkiv bölgesindeki Veterınarne, Hatışçe ve Varvarivka dahil olmak üzere 25’ten fazla yerleşim yerine top ve havan topu ateşi açtılar.

2. İnsansız deniz araçları ve Rusya’yı denizde caydırma operasyonları

Denizcilik dilinde insansız su üstü araçları (USV) olarak adlandırılan Ukrayna’ya ait deniz araçları, Ukrayna’nın Rus filosuna karşı etkin bir mücadele yürütmesine olanak sağlıyor. Bu araçların Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. İnsansız deniz araçlarının (İDA) ana üretim dalları şunlardır: keşif araçları, su üstü savaş yüzücülerini ve gözcülerini koruyan insansız araçlar ve insansız mayın temizleme araçlarıdır.

Kasım 2022’de Devlet Başkanı Volodımır Zelenski, 100 Ukrayna yapımı insansız deniz aracından oluşan özel bir deniz filosunun kurulduğunu açıkladı. Ardından Ukrayna ordusu, Rus gemilerine saldırmak için kullanılan İDA’ları ilk kez gazetecilere gösterdi. Kırım’daki Rus filosuna yönelik son saldırılardan birinde Rus savaş gemisi Olenegorsk Gornyak vuruldu.

Bunun ardından Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), Kırım Köprüsü’nü vuran “Sea Baby” isimli insansız deniz aracını tanıttı. Bu tür dronlar Ukrayna tarafından Rus ordusuna yakıt taşıyan bir SIG tankerine saldırmak için de kullanıldı. Rusya Savunma Bakanlığı, 4 Ağustos gecesi Ukrayna Donanması’na ait iki insansız hava aracının Novorossiysk Askeri Deniz Üssü’ne saldırı girişiminde bulunduğunu ancak başarısız olduğunu bildirdi. Ukrayna ise bu konuda resmi bir açıklama yapmadı. Novorossiysk, Krasnodar bölgesinde yer alan güney Rusya’nın en büyük ticari limanıdır. Şehir, Rusya’nın Karadeniz Filosu’nun deniz üssüne ve hem yolcu hem de kargo limanları ile bir petrol yükleme terminalini içeren Rusya’nın ve Karadeniz’in en büyük limanına ev sahipliği yapmaktadır.

Rusya, henüz Ukrayna’nın insansız hava ve deniz araçlarıyla başa çıkabilecek bir durumda değildir. Çünkü ellerinde bu amaca uygun modern ekipmanlar bulunmuyor. Bu nedenle Ruslar, şu anda 100 yıl önceki teknolojiye dayalı araçları kullanmak zorunda kalıyorlar. İnsansız hava araçlarının %60 ila %70’i imha edilmiş olsa da, Rus gemileri şu an kuzey yönünde Sivastopol limanından ileri gidemediği için insansız deniz araçları etkili bir silah olarak önemini korumaktadır. Bu açıklama, Ukrayna Askeri İstihbarat Servisi Başkanı Kırılo Budanov tarafından “Krım.Realii” ile yapılan bir röportajda dile getirilmiştir. Budanov, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan İDA’ların tam sayısını vermese de, Ukrayna’nın “seri üretime” geçtiğini belirtti. Ukrayna Askeri İstihbarat Servisi Başkanı, insansız hava araçlarının imha edilse bile Rus gemilerine zarar verebileceğini ekledi.

Örneğin, “deniz scooterı” Admiral Essen fırkateyninin 100 metre uzağında imha edildikten sonra, enkaz geminin elektronik ekipmanlarına, elektronik bileşenlerine, antenlerine ve hidroakustik sistemine ciddi zarar vermiştir. Sonuç olarak, Rus gemisi yaklaşık 3,5 ay boyunca rıhtımda tamir edilmeye çalışılmıştır.

Budanov ayrıca İDA’ların saldırı amaçlı kullanılmadığını, ama caydırıcılık için etkili olduklarını vurguladı. İngiltere İstihbarat Servisi ise Ukrayna’nın insansız hava araçlarının saldırıları nedeniyle Rusya’nın Karadeniz’deki askeri ikmal yollarının “tehdit altında” olduğunu ve Ukrayna’nın “zayıf bir halka” bulduğunu belirtti. İstihbarat verilerine göre, Sig ve Sparta IV gemileri sivil bayrak taşımasına rağmen uzun süredir Rusya ve Suriye arasında yakıt ve askeri kargo taşımacılığı yapmaktadırlar.

İstanbul Boğazı’ndan Rus savaş gemilerinin geçemesini hatırlatan İstihbarat Servisi, bu durumun Suriye ve Akdeniz’deki Rus askeri güçlerini büyük ölçüde Sig, Sparta IV ve diğer bazı sivil gemilere bağımlı hale getirdiğini belirtti. Financial Times, söz konusu saldırının savaşın başlangıcından bu yana Rus petrol ihracatına yönelik ilk ciddi tehdit olduğunu yazıyor.

3. Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik drone saldırıları

Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU), 27 Ağustos Pazar sabahı Ukrayna karşı istihbarat birimlerinin Kursk kentindeki bir havaalanına 16 kamikaze insansız hava aracıyla saldırdığını bildirdi. SBU’nun açıklamasında “Neredeyse tüm İHA’lar hedeflerine ulaştı, Rus hava savunması sadece 3 tanesini düşürebildi” denilerek, bu saldırıda dronların dört Su-30 ve bir MiG-29 savaş uçağını vurduğu, bunun yanı sıra bir S-300 hava savunma sistemine ve iki Pantsır füze rampasına zarar verdiği belirtildi.

30 Ağustos gecesi Pskov kentinde yer alan “Krestı” hava üssü yakınlarında patlama sesleri duyuldu. Bu saldırıyı gerçekleştiren en az 10 İHA, dört IL-76 tipi ağır askeri nakliye uçağına zarar verdiyok etti (resmi olmayan verilere göre 9 uçak olabilir).

Ayrıca, Buça’da savaş suçlarını işleyen 104. Muhafız Hava Saldırı Alayı’nın bulunduğu üssün bombalandığı bildirildi.

SBU Başkanı Vasıl Malyuk, yaptığı açıklamada “Rus gemilerinin ya da Kırım Köprüsü’nün (Kerç Köprüsü) başına gelen herhangi bir patlamanın, düşmana karşı kesinlikle mantıklı ve etkili bir adımdır. Ayrıca Ukrayna karasularında düzenlenen söz konusu özel operasyonlar tamamen yasallardır. Dolayısıyla Ruslar patlamaların durmasını istiyorsa, bunu yapmaları için tek seçenekleri var. Ukrayna kara sularını ve topraklarımızı terk etmek. Ve bunu ne kadar erken yaparlarsa onlar için o kadar iyi olacaktır. Çünkü bu savaşta yüzde 100 düşmanı yeneceğiz.” ifadelerini kullandı.

Ukrayna Askeri İstihbarat Servisi Başkanı Kırılo Budanov, Rusya tarafından işgal edilen Kırım’da “önümüzdeki günlerde” yeni “işgalcilerin yok edilmesi” olaylarının yaşanacağına dair söz verdi.

“Bu nedenle Kırım Platformu gibi etkinlikler, geçici olarak işgal edilen topraklarda direniş hareketi etkinlikleri düzenlemeli ve Kırım’daki işgalcileri yok etmeliyiz. Aslında yapılan iş bu, bunu şimdi görüyorsunuz ve önümüzdeki günlerde de göreceksiniz” şeklinde konuştu.

Oleksiy Danilov, Moskova’da ve geçici olarak işgal edilen Kırım’da artan saldırılar hakkında açıklamalarda bulundu. Televizyon konuşması sırasında Rus askerlerini, ülkeyi terk edene kadar Ukraynalıların onları rahat bırakmayacağı konusunda uyardı.

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Ana İstihbarat Müdürlüğü Temsilcisi Andriy Yusov, 21 Ağustos 2023 tarihinde United News ile yaptığı röportajda, Rusya topraklarına yapılan son saldırıları ve bu saldırıların oradaki yetkililer tarafından inkar edilmesini yorumlayarak yeni saldırıların olacağını söyledi.

Putin rejiminin yetkilileri tarafından gerçekler ne kadar çok inkar edilirse, Rus vatandaşlarının soru sormaya başlama ihtimalinin de o kadar artacağını belirtti.

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Danışmanı Mıhaylo Podolyak, 30 Ağustos’ta katıldığı bir televizyon programında Rusya topraklarında kimliği belirsiz İHA’lar tarafından gerçekleştirilen saldırıları yorumlarken daha fazla yeni saldırı olacağını ve hatta bunların daha etkili olacağını dile getirdi.

Podolyak, Rusya önümüzdeki günlerde daha fazla saldırı göreceğini belirtti ve Ukrayna’dan geri dönecek Rusların savaşı bizzat Moskova’ya taşıyacağını vurguladı.

4. Ukrayna Silahlı Kuvvetlerinde ve Rus saldırganlığına yönelik mücadelede kadınların rolü

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Müşterek Güçler Komutanı Korgeneral Sergiy Nayev’e göre, savaşın ilk gününden itibaren kadınlar, askere alma merkezlerinde erkeklerle birlikte askere alınmak için hazır bulundu. 11.000’den fazla kadın gönüllü olarak askere alındı. Bomba atarların, makineli tüfekçilerin, tüfekçilerin ve keskin nişancıların saflarına katılarak, bazen de tank mürettebatı veya topçu birimlerinde görev alarak en beklenmedik uzmanlık alanlarını seçtiler.

Şu anda Kara Kuvvetleri’nde yaklaşık 16.000, Hava Kuvvetleri’nde 7.000, Deniz Kuvvetleri’nde yaklaşık 2.000, Hava Taarruz Kuvvetleri’nde yaklaşık 1.000 ve Bölgesel Savunma Kuvvetleri’nde 3.000’den fazla kadın görev yapmaktadır. Diğerleri ise savunma kuvvetlerinin diğer bileşenlerinde çalışmaktadır.

Ukrayna Savunma Bakan Yardımcısı Hanna Malyar, “Savaş Sırasında Kadınların Liderliği” Tüm Ukrayna Forumu’nda “Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nde görev yapan 42 bin kadın askeri personel var; sivil işçilerle birlikte sayıları 60 bine ulaşıyor. Bunların 5 binden fazlası ise ön saflarda görev yapmaktadır. Erkeklerin karşılaştığı zorluklar açısından eşitliğin söz konusu olamayacağını söylemekten de utanmıyorum. Çeşitli nedenlerden dolayı kadınlar için çok daha zor olduğunu düşünüyorum” dedi.

Ayrıca Ukrayna yasalarına göre hiçbir kadının rızası olmadan askere alınamayacağı da Savunma Bakanlığı tarafından belirtildi. Ancak bazı askerler, cephede kadınların erkeklerden daha iyi yapabileceği meslekler olduğunu düşünmektedir. Ukrayna ordusunun kadınlar için özel saha üniforması bulunmamaktadır. Kadın askerlere iç çamaşırından büyük boy ayakkabılara ve kurşun geçirmez yeleklere kadar bedenlerine uymayan erkek kıyafetleri verilmektedir.

3 Ağustos 2023 tarihinde Ukrayna Savunma Bakanlığı, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nde görev yapan kadın askerler için yazlık sahra üniformasının bir örneğini onayladı. Bu tarihten itibaren kadın yazlık sahra üniformaları resmen kullanılmaya başlandı. Şimdi sırada kadın vücut zırhları bulunmaktadır.

5. Tahıl Koridoru Anlaşması ve Ukrayna’nın pozisyonu

Türkiye ve Rusya devlet başkanları 4 Eylül’de Soçi’de bir araya gelerek Karadeniz’deki Tahıl Koridoru’nun devam ettirilmesi konusunda anlaşmaya varamadılar. Türkiye Cumhurbaşkanı, “gündeme getirilen alternatif seçeneğin güvenlik ve diğer açılardan beklentileri karşılamadığını” söyledi. Putin ise Rusya’nın “tahıl anlaşmasını yeniden canlandırmayı düşünmeye” hazır olduğunu ve dünyanın anlaşma şartlarını kabul etmesi gerektiğini ifade etti.

Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasıl Bodnar, United News maratonunda yaptığı açıklamada, “Ukrayna, Rusya Federasyonu’nun tahıl girişimine karşı yarattığı sorunların ardından tüm dünyaya dayatmaya çalıştığı şantaja karşı” dedi.

Ukrayna tarafının net pozisyonunun, Dışişleri Bakanları düzeyindeki görüşmelerde ve geçen hafta Kyiv’i ziyaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diplomatik danışmanıyla yapılan görüşmelerde Türkiye’ye iletildiğini belirtti. Ek kapasite kullanarak komşu ülkeler üzerinden karayoluyla tahıl taşıma seçeneklerinin de bulunduğunu sözlerine ekledi. Ayrıca, tahıl anlaşması henüz yürürlükte değilken Türk gemileri Tuna limanlarına girip çıkıyordu.

Büyükelçiye göre, Tuna limanları tahıl girişimine rağmen çalışıyordu. Şimdi, duraklama nedeniyle, Rus sınır güvenlik görevlilerinin İzmail’e giden bir Türk gemisini durdurduğu vakalar yaşandı.

Rusya Başkanı Vladimir Putin sadece güçten anladığı için tahıl anlaşmasının olası uzatılması konusunda ikna edilmemelidir. Bu görüş, Ukrayna Tarım Konfederasyonu Başkanı Leonid Kozaçenko tarafından, önceki gün Soçi’de yapılan ve Türkiye lideri Recep Tayyip Erdoğan ile Putin’in tahıl anlaşmasının yenilenmesi konusunda anlaşamadığı görüşmelerin sonuçlarını yorumlarken dile getirildi.

Kozaçenko, Tahıl Koridoru’nun yenilenmesinden siyasi ve ekonomik çıkarları olan Türkiye’nin yanı sıra Fransa ve Birleşik Krallık’ın da ilgili müzakerelerde yer alması gerektiğini vurguladı.

Ukrayna Tarım Konfederasyonu Başkanı, Rusya Devlet Başkanı lehine hiçbir taviz verilmemesi gerektiğine ve bunun Rusya’ya uygulanan bir dizi yaptırımın kaldırılmasına yol açacağına inanmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından tahıl anlaşmasını yeniden tesis etmek için önerilen tavizler Rus yetkililerin özel ticari çıkarlarıyla ilgilidir. Bu açıklamayı Kyiv’de gazetecilerle yaptığı bir görüşme sırasında Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmıtro Kuleba yaptı.

Rosselkhozbank’ın SWIFT’e yeniden bağlanması önerisini yorumlayan Kuleba, bu şekilde Putin’in çevresindeki X kişisinin paraya erişimini yeniden kazanmasına yardımcı olmak istediklerini vurguladı.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmıtro Kuleba, Türkiye ve Rusya Devlet Başkanları arasında Soçi’de gerçekleşen görüşmenin ardından Recep Tayyip Erdoğan’ın da Volodımır Zelenski ile tahıl anlaşması hakkında konuşacağına inanıyor.

Kuleba, “Pozisyonumuz çok açık: Karadeniz Tahıl Koridoru yeniden başlatılmalı ve ikinci olarak, Rusya Federasyonu’nun kaprisleri ve şantajları yerine getirilmemeli. Çünkü Rusların anlaşmadan çekilmek için hiçbir yasal siyasi gerekçesi yoktu” dedi.

Dışişleri Bakanı, Rusya’nın taviz vermesine karşı çıkarak, bu tavizlerin şimdi yapılması halinde Rusya’nın yeniden anlaşmadan çekileceğini ve yeni taleplerde bulunacağını söyledi. Kuleba ayrıca BM’nin anlaşmayı yeniden tesis etmek için Rusya’ya yönelik bazı yaptırımları kaldırmaya çalışması halinde Ukrayna’nın buna olumsuz tepki vereceğini de sözlerine ekledi.

Bakan ayrıca Ukrayna’nın Karadeniz Tahıl Girişimi’ne alternatif deniz koridorları bulma konusunda ısrarcı olduğunu, çünkü “Rusya’ya güvenilemeyeceğini”, anlaşmayı kabul etse bile bunu sabote edebileceğini söyledi. Mesela, birkaç gemiyi denetleyecek ve böylece koridoru yavaşlatacaktır.

Erdoğan’ın Putin’le görüşmesine ilişkin olarak Podolyak, Türkiye’nin anlaşmanın yerine getirilmesi konusunda ısrarcı olması gerektiğini düşünüyor: ” Tahıl dökme yük gemisine en az bir füze atılması halinde füzenin düşürüleceğini, Kalibr’in fırlatılacağı geminin imha edileceğini ve bunun böyle devam edeceğini söyleyin.”

Rusya’nın anlaşmaya geri dönebilme olasılığı vardır. Ancak bu olasılığı gerçekleştirmek için diğer tarafların (BM ve bu anlaşmanın diğer garantörleri) diz çökerek, aşağılanma riskini göze alarak çeşitli zorluklarla yüzleşmeleri gerekebilir. Rusya, yaptırımların bir kısmının kaldırılmasını ve tarım makinelerinin ithalatının sürdürülmesini ister ki bu da makinelerin bir şekilde askeri teçhizat üretiminde kullanılabileceği anlamına gelir.

Tahıl Koridoru Anlaşması, Rusya Federasyonu’nun kaprislerine ve şantajlarına boyun eğilerek yeniden tesis edilmemelidir. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmıtro Kuleba Kyiv’de gazetecilerle yaptığı bir görüşmede bunu özellikle vurguladı. Kuleba, Rusya Başkanı Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında tahıl anlaşması hakkındaki görüşmeyi de bu şekilde yorumladı: “Eğer birileri Ukrayna olmadan görüşüyorsa bu onların Ukrayna olmadan konuştukları anlamına gelmez. Ukrayna Hamlet’in gölgesi gibidir, biz her zaman oradayız.”

Aynı zamanda Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski ve Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan arasında güvene dayalı bir ilişkinin olduğunu da belirtti. Bu bağlamda Kuleba, Erdoğan’ın Putin ile görüşmesini Ukrayna ve Türkiye cumhurbaşkanları arasındaki görüşmenin takip edeceğine ve liderlerin tüm ayrıntıları ele alacaklarına inandığını ifade etti.