Ukrayna Haber Bülteni 03.05.2023

1. Cephede son durum

4 Mayıs 2023 sabahı itibarıyla güncel bilgiler. Ruslar gece saatlerinde Ukrayna’nın çeşitli bölgelerine “Şahid -136/13” insansız hava araçları (İHA) ile saldırı düzenledi. Rus işgal güçlerinin ateşlediği 26 İHA’dan 21’i Ukrayna birlikleri tarafından düşürüldü.

Rusya, Ukrayna birliklerinin mevzilerine ve yerleşim yerlerinin sivil altyapısına toplamda 41 hava saldırısı, 2 füze saldırısı ve çok namlulu roketatar sistemleriyle 25 saldırı gerçekleştirdi. İHA provokasyonu ve Kremlin Sarayı’na yapılan saldırı göz önüne alındığında, Ukrayna genelinde füze ve hava saldırıları olasılığı hala yüksek seviyelerde devam ediyor.

Rus ordusu, ana çabaları Lıman, Bahmut, Avdiyivka ve Maryinka yönlerinde saldırı operasyonları yürütmeye yoğunlaştırdı. Son bir günde Ukrayna savunma güçleri bu sektörde 90’dan fazla düşman saldırısını püskürttü. Bahmut ve Maryinka, çatışmaların merkez üssünde kalmaya devam ediyor.

Volyn ve Polissya bölgelerindeki operasyonel durumda önemli bir değişiklik görülmemekte olup, düşman saldırı gruplarının herhangi bir hareketliliği tespit edilmemiştir.

Rus askeri birlikleri hala Ukrayna sınırına yakın Siverskyi ve Slobozhanskyi bölgelerinde varlıklarını sürdürüyor.

Kupyansk yönünde herhangi bir saldırı operasyonu yürütülmedi. Lıman yönünde ise Ruslar, Ukrayna’nın savunmasındaki önemli zayıflıkları tespit etmek amacıyla Bilohorivka’ya başarısız taarruzlar düzenledi.

Bahmut yönünde Rus kuvvetleri saldırı eylemleri gerçekleştirmeye devam ediyor. Rus güçlerinin ele geçirmeye çalıştığı Bahmut şehrinde şiddetli çatışmalar yaşanıyor.

Rus ordusunun Avdiyivka istikametinde Donetsk bölgesine bağlı Severne kasabasında yaptığı taarruz başarıya ulaşamadı. Ayrıca Ruslar, Maryinka yönündeki taktiksel konumlarını güçlendirmeye çalıştılar. Ancak gün boyunca Ukrayna ordusu, Maryinka ve Novomyhailivka yakınlarındaki Rus saldırılarını başarıyla püskürttü.

Zaporijya ve Herson yönlerinde düşman savunma pozisyonunda kalmaya devam ediyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski, Rusya’nın Herson bölgesindeki bir tren istasyonuna düzenlediği saldırı sonucu 21 kişinin öldüğünü, 48 kişinin yaralandığını bildirdi. Zelenski, yaptığı açıklamada, Herson bölgesine fırlatılan Rus mühimmatının tren istasyonu, evler, inşaat malzemeleri marketi, bakkal, benzin istasyonu gibi sivil nesneleri hedef aldığını ve onlarca kişinin hayatını kaybettiğini belirtti. Bu saldırı, sivillerin kasıtlı olarak öldürülmesi Cenevre Sözleşmeleri tarafından yasaklandığından, Ukrayna halkına karşı bir soykırım olarak kabul edilmelidir. Söz konusu saldırı, Rusya’nın insan haklarına, Cenevre Sözleşmelerine ve diğer haklara uymayan bir ülke olarak adalet önüne çıkarılması için kanıtlara ve yasal dayanağa sahip olacak bir başka suçudur.

Ruslar, personelini Ukrayna silahlı kuvvetlerinin açtığı ateşten bir şekilde korumak için, geçici olarak işgal ettikleri bölgelerde yerel halkı kullanmaya devam ediyor. Rus işgalciler, Ukrayna’nın Kahovka kenti yakınlarındaki yerleşim yerlerinde birliklerini yerel sakinlerin özel evleri arasında yerleştiriyor.

Ukrayna Hava Kuvvetleri’nin gün içinde Rus ordusuna ait teçhizat ve silahların yoğunlaştığı bölgelere 3 saldırı düzenledi. Buna ek olarak, son gün içinde çeşitli tiplerde beş düşman keşif İHA’sı ve bir “Lancet” baraj mühimmatı imha edildi.

2. Kırım’daki durum

29 Nisan gecesi Sivastopol Valisi Mikhail Razvozhayev, Sivastopol yakınlarındaki Kozaça Körfezi’nde Ukraynalı bir insansız hava aracının bir petrol deposuna çarparak büyük bir yangına neden olduğunu bildirdi. Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, bu petrol deposunun Ukrayna şehirlerine füze saldırıları düzenleyen Rus Karadeniz Filosuna bağlı gemilere yakıt sağladığını belirtti. Rus birlikleri sivilleri ve sivil nesneleri bombaladı. Aynı zamanda, mevcut bilgilere göre, petrol deposunda çıkan yangın sonucunda herhangi bir can kaybı yaşanmadı. 40 bin ton rafine petrol ürünü içeren 10 tankın imha edildi. Bu bağlamda, Rus Hava Kuvvetleri’nin kendi stratejik tesislerinin güvenliğini sağlama konusundaki yetersizliğinin farkına varılmasını mümkün kıldı.

2 Mayıs 2023 tarihinde akşam saatlerinde, geçici olarak işgal altındaki Simferopol’ün havaalanı yakınındaki eski sınır muhafızları eğitim üssünde bir patlama meydana geldi. Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Başkanı yardımcısı Tümgeneral Vadım Skibitskyi, “Rusya, Kırım’da imha edilmelerini önlemek için savaş gemilerinin çoğunu Sivastopol’den Rusya Federasyonu topraklarına, özellikle de Novorossiysk’e kaydırdı” dedi.

Ukrayna Deniz Kuvvetleri’nin belirttiği gibi, Rusya’nın geçici olarak işgal ettiği Kırım’da 30 Ekim 2022’den itibaren hava savunma sistemlerini güçlendirdiğini önemli bir husustur. Ukraynalı askerlerin Sivastopol’deki çalışmaları sonucunda, Rus askerleri Kırım dışına çıkmak için izin taleplerini yazmaya başladılar.

Kırım ayrıca yasal olarak Ukranya’nın toprağıdır ve Ukrayna gerekli gördüğü takdirde Kırım’ı istediği şekilde özgürleştirebilir. Ancak, Ukrayna Dışişleri Bakanı Birinci Yardımcısı Emine Ceppar, Ukrayna’nın Kırım’ı işgalden kurtarmak için hem askeri hem de diplomatik yolları değerlendirdiğini belirterek, karma bir seçeneği de göz ardı etmediğini sözlerine ekledi.

3. Bu aşamada Rusya ile müzakere Ukrayna için neden kabul edilemez?

Ukrayna Devlet Başkanı’nın “barış formülü”, Rusya ile müzakerelerden önce yerine getirilmesi gereken koşulları ve alınması gereken adımları 10 maddede oldukça açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu maddelerden biri de Rus güçlerinin Ukrayna topraklarından tamamen çekilmesidir. Diğer maddeler arasında, Rusya’nın gıda güvenliği, nükleer silahlarla dünyaya şantaj yapması, Avrupa’nın en büyük nükleer santralini ele geçirmesi, BM Şartı’nın tüm ilkelerini ihlal etmesi ve Rusya’nın neden olduğu çevre felaketi gibi diğer alanlardaki saldırganlık araçlarından mahrum bırakılması gerektiği yer almaktadır. Bu tedbirler, olası müzakereler için tüm ortakların dahil edilmesi gereken bir ön koşuldur. Bu nedenle Ukrayna Devlet Başkanı, Ukrayna ile müzakere masasına oturmak ve Rusya’nın bir daha asla herhangi bir müzakerede kendi şartlarını dikte edememesini sağlamak için ortaklarımızın atması gereken adımlara ilişkin prosedürü açıkça ele alacağımız “barış formülü” üzerine bir zirve düzenlenmesi gerektiğini söylüyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Danışmanı Mıhailo Podolyak, savaşı sona erdirmek için Rusya ile müzakere etmenin bir yolu olmadığını ve bu nedenle Ukrayna’nın bu savaşı kazanması gerektiğini dile getirdi. Ayrıca, Rus askerleri Ukrayna topraklarını terk etmediği sürece Moskova ile barış görüşmeleri yapılamayacağını, aksi takdirde diğer tüm seçeneklerin Rusya’ya her an yeniden toparlanıp çatışmalara devam etmesi için zaman kazandıracağını belirtti. Aynı zamanda bu tür müzakerelerin yapılması durumunda, Rus birliklerinin Ukrayna topraklarından çekilmesinin ardından Rusya’nın sorumluluktan kaçınmasına ve iç reformlardan kurtulmasına neden olacağını vurguladı.

Podolyak, Rusya’nın bugün düzeltmek istediği müzakere sürecinin üç bileşenini sıraladı:
Rusya kitlesel suçlardan sorumlu olmayacak ve savaşı kaybeden taraf statüsünü almayacaktır.
İç intikam duygularını telafi etmek için ordusunu geliştirebilmek ve 1-5 etap gidebilmek için ayrım çizgisini gündeme getirecektir.
Operasyonel ve taktiksel duraklama olacaktır.

Ukrayna’nın şartları adil ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olup, Kırım da dahil olmak üzere Ukrayna topraklarından tüm Rus birliklerinin gönüllü olarak çekilmeden hiçbir müzakere mümkün olamaz.

4. Putin’i yargılamak için Uluslararası Ceza Mahkemesi, katılan/katılacak olan ülkeler

Ukrayna, Rus siyasi ve askeri liderliğinin uluslararası bir mahkemeye teslim edilmesi için aktif olarak çalışmaktadır. Uluslararası ad hoc (özel) mahkeme, Rusya’nın üst düzey yönetimini, lider Vladimir Putin dahil, en ciddi suç olan saldırganlık suçundan dolayı yargılayabilecektir. Mart 2023’te Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya’nın Çocuk Hakları Komiseri Lvova-Belova hakkında Ukraynalı çocukları Rusya’ya sınır dışı ettikleri gerekçesiyle tutuklama kararı çıkardı. Bazı ülkelerin yetkilileri, arama emrini uygulamaya hazır olduklarını açıkladı. Güney Afrika Rusya’yı, Rus diktatör Vladimir Putin’i UCM kararı uyarınca tutuklamak zorunda kalacağı konusunda gayrı resmi olarak uyardı.

AB ve G7 ülkeleri, Rusya liderliğinin ve Ukrayna’ya karşı işlenen saldırı suçlarından sorumlu diğer kişilerin adalet önüne çıkarılması için en gerçekçi ihtimalin karma bir mahkeme olacağına inanıyor. Bu mahkeme oluşturma fikrini en başından beri destekleyen başlıca ülkeler Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya ve Baltık ülkeleridir. Belçika, Hollanda, Lüksemburg ve Fransa da mahkemeyi aktif olarak desteklemiş ve mahkemenin kurulması için Core Group’a katılmıştır.

Hırvatistan Başbakanı ayrıca ülkenin Roma Anlaşmasına katıldığını ve UCM ile işbirliğini de yasalaştırdığını açıkladı. Putin Hırvatistan’a girdiği anda tutuklanacaktır. Kosta Rika da Ukraynalılara karşı işlenen suçlardan dolayı Rusları adalet önüne çıkaracak özel bir mahkeme kurulması için çalışan bir grup ülkeye katılmayı kabul etti. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmıtro Kuleba’ya göre, sürece katılan toplam ülke sayısı 34’e ulaştı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski, 4 Mayıs’ta Hollanda’ya gerçekleştirdiği ziyaret sırasında Lahey’deki Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne hitap ederek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’ya karşı yürütülen savaş ve işlenen suçlar nedeniyle adalet önüne çıkarılmasının önemini vurguladı. Başkan’ın konuşmasında dünyanın Ukrayna’ya yardım etmek için birleştiğine vurgu yapıldı. Ona göre bu, sadece bir ülkenin geleceğinden veya bir saldırganla mücadele etmekten daha fazlası.

Zelenski, zaferden sonra kalıcı barışın ancak özgürlük, hukukun üstünlüğü ve adaletin sağlanması gibi değerlerle sağlanabileceğini söyledi. Cephede çatışmaların durdurulmasıyla ilişkilendirilen hibrit dokunulmazlığa, hibrit barışa izin vermek mümkün değildir.

5. Ukrayna’ya yapılan uluslararası ziyaretler

Çek Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Petr Pavel ve Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Chaputova 28 Nisan’da Kyiv’i ziyaret etti. Petr Pavel için bu, cumhurbaşkanı olarak Ukrayna’ya yaptığı ilk ziyaretti. Ziyaret sırasında her iki ülke lideri Dnipro şehri dahil olmak üzere Ukrayna’nın diğer bölgelerini de gezerek Çek Cumhuriyeti’nin Dnipro bölgesini himaye etme konusunda ciddi olduğunu ve öncelikle ülke içinde yerinden edilmiş kişilere yönelik insani yardım, sağlık, ulaşım, enerji ve eğitim konularına odaklanmayı planladığını belirtti. Pavel ayrıca Çek Cumhuriyeti’nin bölgedeki yeniden yapılandırma yardım kabiliyetini güçlendirmek amacıyla Dnipro’da bir konsolosluk açacağını duyurdu. Yapılan görüşmeler sonucunda Ukrayna ve Çek Cumhuriyeti, silah ve mühimmatın ortak üretimi, eğitim uçakları ve tank onarımı için Ukrayna topraklarında tam üretim yapılmasını öngören altı proje hazırladı.

Volodımır Zelenski, Helsinki’de düzenlenen son derece önemli ve etkili Nordik Avrupa-Ukrayna Zirvesi’nde Finlandiya, Norveç, Danimarka, İsveç ve İzlanda liderleriyle önemli görüşmelerde bulundu. Neticede, Ukrayna’nın NATO ve AB’ye katılımı için temel bir ortak deklarasyon ve destek sağlanmıştır. Deklarasyonda, Ukrayna’ya savunma desteği, esirlerin serbest bırakılması ve Rusya’ya yönelik yaptırım baskısının arttırılması gibi konulara atıf yapılmakta ve Rusya’ya Ukrayna’dan askerlerini çekmeleri çağrısında bulunulmaktadır. Bu, Ukrayna’nın uzun süredir üzerinde çalıştığı güçlü bir formatın oluşturulduğuna dikkat çekmek isteriz.