Ukrayna Haber Bülteni 04.02.2024

1. Türkiye’de Ukrayna’nın restorasyonu konulu konferans

Ukrayna Topluluklar, Bölgeler ve Altyapı Geliştirme Bakanlığı Basın Servisi, 1 Şubat 2024 tarihinde Facebook üzerinden yaptığı bir açıklamada Ukrayna-Türkiye Ortak Yeniden Yapılandırma Görev Gücü’nün kurulduğunu duyurdu. Ukrayna Yeniden İnşadan Sorumlu Başbakan Yardımcısı ve Topluluklar, Bölgeler ve Altyapı Geliştirme Bakanı Oleksandr Kubrakov, İstanbul’da Türkiye Ticaret Bakanı Ömer Bolat ve Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu ile bir araya geldi. Ukrayna heyetinde Ukrzaliznıtsia, Ukrayna Deniz Limanları İdaresi ve Yeniden Yapılanma Devlet Ajansı gibi önemli ulaştırma ve inşaat şirketlerinin temsilcileri yer aldı. Temsilciler, Forum çerçevesinde Ukrayna’nın Yeniden İnşası konusunu ele aldılar.

Oleksandr Kubrakov, forum sonuçları hakkında şu ifadeleri kullandı: “Ukrzaliznıtsia, Ukrayna Deniz Limanları İdaresi ve Devlet Yeniden Yapılanma Ajansı gibi önde gelen taşımacılık ve inşaat şirketlerimizin temsilcileriyle birlikte, Türk iş dünyasını Ukrayna’nın yeniden inşasına dahil etmek için somut adımlar attık. Özellikle Ukrayna’nın su bölgesi ve limanları için teklif ve tasarım çözümlerinin geliştirilmesini ele aldık. Çeşitli şirketlerin deniz lojistiği ve altyapısının geliştirilmesine yapacakları yatırımlara istekli olduklarını görüyoruz. Aynı şekilde, yol inşaatı için de istekliliği gösterdiler. Türk iş dünyası, Zaporijya ve Kremençuk köprülerinin inşası gibi projelerde geniş bir deneyime sahiptir ve güvenilir bir iş ortağı olduğunu kanıtlamıştır. Hava trafiğinin yeniden başlaması durumunda da işbirliğine hazır olduklarını ifade ettiler. Türk kamu ve özel şirketleri, Afganistan ve Irak’taki savaşların ardından altyapının yeniden inşası konusunda teknik uzmanlığa ve deneyime sahiptir. Ayrıca, uluslararası mali kurumlar ve kuruluşlarla çalışma konusunda Ukrayna için önemli bir uygulama deneyimine sahipler. Bu tür karşılıklı fayda sağlayacak işbirliği, her iki ülkenin ihracat potansiyelini artırarak lojistik ve dış ekonomik ilişkilerin genişlemesine yardımcı olacak. Türk ortaklarımıza verdikleri destek için teşekkür ederiyoruz!”

Forumun kapsamında Ukrayna-Türkiye Yeniden Yapılandırma Görev Gücü kuruldu. Bu çalışma grubu aşağıdaki öncelikli işbirliği alanlarını belirlemiştir:

• Karayolu altyapısının yeniden inşa edilmesi ve kilit güzergahlarda geçici köprü ve üst geçitlerin inşa edilmesi (Türkiye’deki firmalar, Zaporijya ve Kremençuk köprülerinin inşası da dahil olmak üzere geniş deneyime sahiptir ve güvenilir bir ortak olduklarını kanıtlamışlardır).
• Deniz taşımacılığı altyapısının restorasyonu ve geliştirilmesine yönelik projeler (Ukrayna’nın su alanı ve limanları için tekliflerin ve tasarım çözümlerinin geliştirilmesi). Ukrayna tarafı, Türkiye’deki firmaların deniz lojistiği ve altyapısının geliştirilmesine yatırım yapma konusunda istekli olduğunu görmüştür.
• Kritik altyapının korunması ve konutların yeniden inşası.
• Havacılık (Geçtiğimiz iki yıl boyunca Bakanlık, yüksek nitelikli havacılık personelini elinde tutmaya, havacılık altyapısını bakımlı tutmaya ve sektörü serbestleştirmeye odaklanmıştır. Tüm bunlar, güvenlik durumu elverdiği anda uçuşların başlatılmasını sağlayacaktır).

Ukrayna ve Türkiye Cumhurbaşkanları Volodımır Zelenski ve Recep Tayyip Erdoğan’ın katıldığı üst düzey bir toplantının ardından yaz sonunda Lviv’de altyapının yeniden inşasıyla ilgili mutabakat zaptı imzalandı.

2. Avrupa’da çalışan Rus ajanları ifşa edildi

Estonya kolluk kuvvetleri, Tartu Üniversitesi’nde çalışan Profesör Vyaçeslav Morozov’u gözaltına aldı. Kendisinin Rusya için casusluk yaptığından şüpheleniliyor. Morozov, Estonya’ya karşı istihbarat faaliyetlerini desteklediği ve yürüttüğü şüphesiyle 3 Ocak’ta güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındı. Kendisi Rusya vatandaşıdır. Şüpheli Rus ajan tutuklandıktan sonra Tallinn’deki bir hapishaneye yerleştirildi. Devlet Savcısı Triina Olev’e göre, Morozov’un serbest kaldıktan sonra da suç işlemeye devam edebileceğine dair sebepler bulunmaktadır.

Aynı zamanda Emniyet Genel Müdürü Margot Pallsson, Rusya’nın Estonya’ya yönelik istihbarat ilgisinin yüksek olmaya devam ettiğini belirtti. “Bu vaka, daha önceki birkaç düzineden fazla vakanın bir devamı ve Rus istihbarat servislerinin, bilimsel alan da dahil olmak üzere Estonya yaşamının çeşitli alanlarına nüfuz etme arzusunu gösterir.” dedi.

Palloson’a göre, Morozov düzenli olarak Rusya’ya seyahat ediyordu ve muhtemelen topladığı bilgiyi aktarmak için istihbarat servisleriyle görüşüyordu. Ne tür bilgiler aktardığı soruşturma sonucunda ortaya çıkacaktır.

Rusya Federal Güvenlik Servisi, Letonya’dan Avrupa Parlamentosu üyesi Tatjana Ždanoka’yı kadrosuna kattı. Ždanoka, Letonya Rus Birliği partisini temsil ediyor. En azından 2004 yılından bu yana, Ždanoka FSB’nin Beşinci Servisi’nin rehberliği altında çalışıyor. Milletvekili,aynı zamanda 2005 yılından bu yana St. Petersburg’taki FSB departmanında görev yapan küratörü Dmitry Gladei ile yazışıyordu.

Ždanoka’nın ele geçirilen kutusundan Gladei’e gönderilen ilk mektuplar 3 Ekim 2005 tarihini taşımaktadır. Daha sonra Ždanoka, iki ek dosya gönderdi: Bunlardan ilki Tallinn ve Narva’da Avrupa Parlamentosu’nun Yeşiller grubu ve Avrupa Özgür İttifakı tarafından desteklenen bir konferansın yayınlanmamış taslak gündemi; ikinci belge ise konferansla ilgili bir basın açıklaması taslağıdır.

Aynı yıl Estonya İç Güvenlik Servisi, kamuya açık raporunda Ždanoka’nın üyesi olduğu Avrupa Rus İttifakı’nın FSB tarafından kurulan bir kuruluş olduğunu ve bu kuruluşun “St. Petersburg’ta hazırlandığını ve doğrudan FSB başkanına bir zafer olarak sunulduğunu” belirtmiştir. Bu yazışmalara göre, Ždanoka, Gladei ile Avrupa’da ve Moskova’da birkaç kez görüşmüş, ancak mektuplarda kişisel görüşmelerinin amacı ve niteliğinden hiç bahsedilmemiştir.

Ždanoka, Tallinn’de bir Sovyet askeri anıtının kaldırılmasının ardından meydana gelen şiddetli protestolar karşısında Estonya makamlarının tutumunu Avrupa Parlamentosu’nda kamuya açık bir oturumda tartıştı. Ayrıca Letonya’da yaşayan Rusları, “Rus ailelerin çocuklarının Letonca eğitim veren okullara gönderilmesiyle ilgili olası sorunlar” konusunda uyaran “Rus Okul Saati” adlı bir radyo programı başlattı. Ek olarak, Avrupa Parlamentosu’nda etnik Rusları Letonya’nın yerli nüfusu olarak tanıtmak amacıyla “Letonya’nın Rusları” adlı bir sergi düzenledi.

Gazeteciler, Nisan 2010’da Ždanoka’nın Gladei’e Letonya’daki Rus Zafer Günü kutlamaları için bir taslak plan gönderdiğini iddia ediyor. Ždanoka, resmi organizatör ve AP üyesi olarak alması gereken fona ek olarak 6,000 dolar talep etti. Bu para özellikle Aziz George kurdelelerinin satın alınması için kullanılacaktı.

Gladei, 2013 yılına kadar Ždanoka ile birlikte çalıştı, daha sonra onu Sergei Krasin ile tanıştırdı. Ždanoka, istihbarat raporlarını ona göndermeye başladı. Ayrıca birden fazla FSB ajanıyla işbirliği yaptı: 2014 yılında Ždanoka, Sergei Seredenko tarafından denetlenen Artem Kureev’e Schengen vizesi almak için Moskova’daki Belçika büyükelçiliğine başvurdu.

Başka bir deyişle, Ždanoka, FSB denetçilerine sadece yaptığı işlerle ilgili raporlar göndermekle kalmamış, aynı zamanda AB’ye girmelerine yardımcı olmak için AP üyesi olarak statüsünü de kullanmıştır.

Ždanoka, soruşturmaya verdiği yanıtta hiçbir zaman Rus ajanlarıyla işbirliği yapmadığını belirtti. Ayrıca, kolluk kuvvetlerinin yaptırımı olmadan kişisel yazışmaların hacklenmesinin kabul edilemez olduğunu ve kimlik hırsızlığı teşkil ettiğini vurgulayarak, “kendisini korkutmanın mümkün olmayacağını” ifade etti.

“Ben ve benim gibi düşünen meslektaşlarım, neo-faşizme karşı mücadele etmek için Avrupa Parlamentosu kürsüsünü kullanmaya devam edeceğiz” dedi.

Ždanoka’nın Avrupa Parlamentosu üyeliği bu yıl sona eriyor. Ayrıca, Ukrayna’nın işgalini kınamayı reddettiği için Avrupa Yeşiller grubundan ihraç edildi.

3. AB’nin Ukrayna’ya 50 milyar Avroluk yardım paketi

Avrupa Birliği üye ülkelerinin Devlet ve Hükümet Başkanları, 2024-2027 yılları arasında Ukrayna’yı desteklemek üzere 50 milyar Avroluk Ukrayna Fonu kurulmasını oybirliğiyle kabul etti. Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel, X’te yaptığı açıklamada, kararın Brüksel’de 27 AB liderinin katıldığı özel bir zirvede onaylandığını duyurdu. Michel, “Bir anlaşmaya vardık” dedi. Ayrıca, Avrupa Konseyi Başkanı, kararın oybirliğiyle onaylandığını da vurguladı. Michel, “Bu, Ukrayna için sürdürülebilir, uzun vadeli ve öngörülebilir bir finansman sağlıyor” şeklinde konuştu.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodımır Zelenski, Michel ve AB liderlerine yardımları için teşekkür etti. “Kararın 27 liderin tamamı tarafından alınmış olması oldukça önemli. Bu bir kez daha Avrupa Birliği’nin güçlü bir birlik olduğunu kanıtlıyor. AB’nin Ukrayna’ya yönelik mali desteğinin devam etmesi uzun vadeli ekonomik ve mali istikrarımızı güçlendirecek olup, bu da Rusya’ya yönelik askeri yardım ve yaptırım baskısının azalmasında önemli bir rol oynayacaktır” şeklinde ifade etti.

Avrupa ve Avrupa-Atlantik Entegrasyonundan sorumlu Başbakan Yardımcılığı Ofisi, Facebook sayfasında AB’nin kararını memnuniyetle karşıladı. Başbakan Yardımcılığının resmi web sitesinde yer alan açıklamaya göre, bu fonlar Ukrayna’ya tutarlı, öngörülebilir ve esnek bir destek sağlayacak ve Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü geniş çaplı savaş bağlamında Ukrayna devletini desteklemenin daha önce benzeri görülmemiş zorluklarına uyarlanacaktır.

Macaristan Başbakanı Orban, AB’nin Ukrayna’ya yönelik 50 milyar Avroluk uzun vadeli bütçe yardım programına ilişkin kararı veto etti. Ancak AB liderleri bir dizi öneriyle Orban’ı ikna etmeyi başardı:

• Avrupa Komisyonu’nun yardım paketinin uygulanmasına ilişkin yıllık rapor hazırlaması;
• Paketin uygulanmasına ilişkin liderler düzeyinde görüşme yapılması;
• Gerekirse, iki yıl içinde Avrupa Konseyi’nin Avrupa Komisyonu’ndan yeni bütçenin revizyonunu önermesini istemesi.

Avrupa Parlamentosu Başkanı Roberta Mecola, bir basın toplantısında, Ukrayna için ek 50 milyar Avroluk fon anlaşmasının Avrupa Parlamentosu için de hayati önem taşıdığını belirterek şunları dile getirdi: “Bu anlaşma, Ukrayna’ya yönelik fonlar hakkındaki süregelen diyaloğu etkiliyor ve karar alma hızımızı da belirliyor.”

4. St. Petersburg’ta İHA’lar görüldü

31 Ocak gecesi St. Petersburg’ta Ukrayna’ya ait bir insansız hava aracının Nevsky Mazut fabrikasına saldırdığı bildirildi. Şehrin valisi bu olayı “kolluk kuvvetlerinin dikkatini çeken” bir durum olarak doğruladı. Bu gelişme Rus propaganda organları tarafından da haberleştirildi.

Elde edilen bilgilere göre, drone fabrikanın alanında düştü ve yangın çıktı, ancak drone’un düşürüldüğü de kaydedildi. Ciddi bir yangın olmadığı, Gluhoozerskoye Otoyolu üzerindeki petrol rafinerisinde bulunan üç boş tankın hızla söndürüldüğü ve araçların hasar gördüğü belirtildi. St. Petersburg’a gece insansız hava araçlarıyla düzenlenen saldırıda Ruslara, “bölgede ilk kez Triumph hava savunma füze sistemi” kullanıldığına dair güvence verildi.

Rus medyası, sabah saat 4:20 civarında, St. Petersburg’a yaklaşmakta olan bir İHA’nın S-400 füze sistemi tarafından düşürülmeye çalışıldığını bildirdi. İddialara göre, insansız hava aracı Kolpino üzerinde vuruldu, ancak uçuşuna devam etti ve sabah 4:50’de Nevsky Mazut fabrikası topraklarına düştü.

Rusya Savunma Bakanlığının açıklamasına göre, hava savunma güçleri Pskov bölgesi üzerinde Ukrayna’ya ait bir insansız hava aracını imha etti, ancak ilginç bir şekilde St. Petersburg ve Leningrad bölgesinde şiddetli patlama sesleri duyuldu.

Pulkovo Havalimanı’nda, 03:53 ile 05:11 saatleri arasında “Kılım” adı verilen bir plan uygulanmıştır. Bu plan, hava sahasındaki bilinmeyen bir obje nedeniyle gökyüzünün kapatılmasını öngörmektedir. Yayınlanan habere göre, bu durumun nedeni Ukrayna’ya ait olduğu iddia edilen bir insansız hava aracıydı.

Ukrayna Savunma Bakanlığı İstihbarat Baş Müdürlüğü (GUR), operasyonun arkasında Ukrayna Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Müdürlüğü’nün olduğunu açıkladı.

Ruslar, düşman cephaneliğindeki en güçlü hava savunma sistemi olan S-400 sistemini kullanarak bir İHA’yı düşürmeye çalıştılar. Ancak İHA’nın düşürülmesi pek başarılı olmadı ve İHA Nevsky Mazut Rafinerisi alanına düştü.

GUR, “İnsansız hava araçlarımızı vurmak için S-400 sisteminin kullanılması önemli bir faktör. Rus hava savunma sisteminin çalışma prensibi çok ilginç, çünkü İHA’nın vurulduğu iddia edildikten sonra bile hedefimizin topraklarına düşmeye devam etti” şeklide açıkladı.

Ayrıca GUR, “planlanan operasyonun devam edeceği” güvencesini de verdi. Bunun GRU’ya ait insansız hava araçlarının St. Petersburg tesislerine yönelik ilk saldırısı olmadığını hatırlatmak gerekir. 3 Eylül 2023 tarihinde Rusya’nın St. Petersburg kentinin Krasnogvardeysky bölgesindeki bir petrol deposunda büyük bir yangın çıkmıştır.

Ayrıca, 18 Ocak’ta Rus tarafı St. Petersburg’taki petrol deposuna sözde bir “saldırı girişiminde” bulunulduğunu duyurdu.

Ancak medya özel servis kaynakları, saldırının doğrulandığını ve bu durumun Savunma Bakanlığı Ana İstihbarat Müdürlüğü’nün özel bir operasyonu olarak başırılı olduğunu belirtti. Kaynak ayrıca hedeflerin vurulduğunun teyit edildiğini açıkladı.

5. Ukrayna’nın NATO Zirvesi için hazırlıkları

Verkhovna Rada Başkanı Ruslan Stefançuk, Ukrayna’nın Washington’daki NATO zirvesinde İttifak’a katılması için bir davet alacağını umduğunu belirtti. Stefançuk, Ukrayna hükümetinin, ülkedeki savaşın sona ermemesi nedeniyle Ukrayna’nın Washington zirvesinde ve diğer uluslararası toplantılarda en önemli konulardan biri olmasını sağlamak için elinden geleni yapacağını ifade etti. “Ancak bunu birlikte gerçekleştirmeliyiz. Bu zirve, İttifak’ın 75. yıldönümüne adanmış olacak. Zirve sırasında alınacak önemli kararlar bekleniyor. Bir kararın Ukrayna’nın NATO’ya katılım daveti ile doğrudan bağlantılı olmasını içtenlikle umuyorum” şeklinde konuştu.

Ukrayna, bir sonraki NATO liderler zirvesinin önemli bir gündem maddesi olacaktır. Zirve, Temmuz 2024 tarihinde Washington’da gerçekleştirilecektir. Bu bilgi, NATO Genel Sekreter Yardımcısı Mircea Geoana tarafından Brüksel’deki NATO Genel Merkezi’nde düzenlenen Askeri Komite toplantısında paylaşıldı. Geoana’ya göre, zirvede başta hava ve füze savunması olmak üzere kolektif savunmanın güçlendirilmesi ele alınacaktır. Ayrıca, Ukrayna’ya verilecek destek de öncelikli konular arasında yer alacak.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Polonyalı mevkidaşı Andrzej Duda ile İsviçre’nin Davos kentinde bir araya geldi. Volodımır Zelenski, görüşmeyi kendi Telegram kanalında bildirdi. Zelenski’ye göre, görüşmede NATO Washington zirvesi öncesinde alınacak tutumlar da koordine edildi.

Devlet Başkanı Zelenski, Baltık medyasının temsilcileriyle yaptığı görüşmede, Washington Zirvesi’nde NATO üyesi ülkelerin Rusya’dan korkmadıklarını göstermek için Ukrayna’nın İttifak’a üyeliği yönünde bir adım atması gerektiğine inandığını belirtti.

Vilnius’taki NATO Zirvesi’nde Ukrayna’nın üyeliğini yakınlaştırmak için bazı adımlar atıldığını kaydetti. Özellikle de, “çok iyi bir platform” olarak nitelendirdiği NATO-Ukrayna Konseyi’nin hayata geçirildiğini vurguladı. Ayrıca, Yedi Grup deklarasyonu temelinde, Vilnius zirvesi sırasında Ukrayna’nın NATO üyeliği öncesinde güvenlik garantileri sağlanması için çalışmalara başlandığını hatırlattı.

Avrupa ve Avrupa-Atlantik Entegrasyonundan sorumlu Başbakan Yardımcısı ise zirve için hazırlıkların devam ettiğini ve 18 NATO standardının daha uygulamaya konulduğunu belirtti.

Aralık 2023 ile Ocak 2024 arasında Ukrayna Savunma Bakanlığı, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ve güvenlik ve savunma sektörünün diğer bileşenlerinde aşağıdaki değişiklikler yapıldı:

• Ukrayna Silahlı Kuvvetleri birliklerinin korunması,
• Donanmanın iletişim, haberleşme ve bilgi sistemleri konusunda eğitim,
• Yakıt ve yağlayıcıların taşınması,
• Navigasyon ve hidrografik destek, dalış faaliyetlerinin yürütülmesi.

Toplamda 315 NATO standardı uygulanmıştır: Bunların 192’si (hedefin %88’i), İttifak’ın öncelikli standartları olan NATO-Ukrayna Ortaklık Hedefleri çerçevesinde; 123’ü ise ortaklık hedefleri dışında Ukrayna tarafından proaktif olarak uygulanmıştır.

İttifak’ta toplam 1,135 standart mevcuttur; bu da Ukrayna Güvenlik ve Savunma Kuvvetleri’nde neredeyse %28’inin uygulandığı anlamına gelir. Son genişleme dalgası sırasında katılan bazı NATO üyesi ülkelerden daha fazla sayıda standart uygulanmıştır.

2024 yılında güvenlik sektöründe 50 NATO standardının daha uygulanması planlanmaktadır.